Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ

ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ

ΑΝΑΛΥΣΗ ΜΕΤΟΧΗΣ  ΣΕ ΔΕΥΤΕΡΕΎΟΥΣΑ ΠΡΟΤΑΣΗ 

Οι μετοχές αναλύονται σε ισοδύναμες δευτερεύουσες προτάσεις:

α. η επιθετική μετοχή σε δευτερεύουσα αναφορική πρόταση,
β. η κατηγορηματική μετοχή σε δευτερεύουσα ονοματική ειδική πρόταση και
γ. η επιρρηματική μετοχή σε αντίστοιχη δευτερεύουσα επιρρηματική πρόταση.

Παρατήρηση:
Η κατηγορηματική μετοχή αναλύεται σε δευτερεύουσα πρόταση μόνο όταν εξαρτάται από ρήματα που σημαίνουν αίσθηση, γνώση, μάθηση, μνήμη, δείξη, αγγελία, έλεγχο και μεταφράζεται με το ότι. 

Δεν αναλύονται οι τροπικές και οι λοιπές κατηγορηματικές μετοχές. 

Τελική μετοχή

Αναλύεται σε τελική πρόταση με:

ἵνα + υποτακτική αορίστου (αν εξαρτάται από ρήμα αρκτικού χρόνου) ή 
ἵνα + ευκτική του πλαγίου λόγου (αν εξαρτάται από ρήμα αρκτικού χρόνου). 

π.χ. Νῦν τοῦτο δεησόμενοι ἥκομεν. = Νῦν ἥκομεν ἵνα τοῦτο δεηθῶμεν. 
Τριήρεις ἐπλήρου ὣς βοηθήσων κατὰ θάλατταν. = Τριήρεις ἐπλήρου ἵνα βοηθήσειε κατὰ θάλατταν. 

Υποθετική μετοχή

Αναλύεται σε υποθετική πρόταση ανάλογα με τον λανθάνοντα υποθετικό λόγο που σχηματίζει με το ρήμα της πρότασης. Την μορφή της δηλαδή καθορίζει η απόδοση. 

π.χ. Ὄντων βωμῶν, εἰσὶ καὶ θεοί. = Εἰ εἰσὶ βωμοί, εἰσὶ καὶ θεοί. (πραγματικό) 
Οὐκ ἂν ἦλθον δεῦρο, ὑμῶν μὴ κελευσάντων. = Οὐκ ἂν ἦλθον δεῦρο, εἰ ὑμεῖς μὴ ἐκελεύσατε. (μη πραγματικό) 
Νικήσαντες ἁπάντων τούτων ὑμεῖς κύριοι ἔσεσθε. = Ἐὰν νικήσητε, ἁπάντων τούτων ὑμεῖς κύριοι ἔσεσθε. (προσδοκώμενο) 
Ἐλθόντος τοῦ θανάτου οὐδεὶς βούλεται ἀποθανεῖν = Ἐὰν ἔλθῃ ὁ θάνατος, οὐδεὶς βούλεται ἀποθανεῖν. (αόριστη επανάληψη στο παρόν και στο μέλλον) 
Ταῦτα ποιοῦντες τοὺς θεούς βοηθοὺς ἔχοιτ` ἄν. = Εἰ ταῦτα ποιοῖτε, τοὺς θεοὺς βοηθοὺς ἔχοιτ` ἄν. (απλή σκέψη του λέγοντος) 
Ἀντιλέγων τις ὑπὸ τῶν τυράννων ἀπέθνῃσκε = Εἰ ἀντιλέγοι τις, ὑπὸ τῶν τυράννων ἀπέθνῃσκε. (αόριστη επανάληψη στο παρελθόν) 

Εναντιωματική μετοχή

Αναλύεται σε εναντιωματική πρόταση με:

εἰ καὶ + οριστική ή ευκτική και 
ἔάν, ἄν, ἢν και + υποτακτική ανάλογα με το ρήμα της κύριας. 

Οι λέξεις που συνοδεύουν ενίοτε την εναντιωματική μετοχή (καί, καίτοι, καίπερ, καὶ ταῦτα κλπ.), δεν περιλαμβάνονται στη δευτερεύουσα εναντιωματική πρόταση. 

π.χ. Κυρία γενομένη τοσούτων ἀγαθῶν οὐκ ἐφθόνησεν τοῖς ἄλλοις. = Εἰ καὶ ἐγένετο κυρία τοσούτων ἀγαθῶν οὐκ ἐφθόνησεν τοῖς ἄλλοις. 
Ὁ μέντοι Ἀγησίλαος ἐκείνους καίπερ ὁρῶν οὐκ ἐδίωκεν. = Ὁ μέντοι Ἀγησίλαος ἐκείνους, εἰ καὶ ὁρῴη, οὐκ ἐδίωκεν. 

Παραχωρητική μετοχή

Αναλύεται σε παραχωρητική πρόταση με:

καὶ εἰ + οριστική ή ευκτική και 
καὶ ἐάν, ἄν, ἢν + υποτακτική ανάλογα με το ρήμα της κύριας. 
Αν όμως στην κύρια υπάρχει άρνηση, τότε η μετοχή αναλύεται σε παραχωρητική πρόταση με: 
οὐδ΄ εἰ, μηδ’ εἰ + οριστική ή ευκτική ή 
οὐδ΄ἔάν, μηδ΄ ἔάν + υποτακτική, ανάλογα την εκφορά της κύριας. 
Οι λέξεις που συνοδεύουν ενίοτε την παραχωρητική μετοχή (καί, μηδέ, οὐδὲ κλπ.), δεν περιλαμβάνονται στη δευτερεύουσα παραχωρητική πρόταση. 

π.χ. Καὶ ἀποστᾶσα πόλις ἀφίξεται εἰς σύμβασιν. = Καὶ ἂν ἀποστῇ πόλις, ἀφίξεται εἰς σύμβασιν. 
Οὐδὲ δὶς ἀποθανόντες δίκην δοῦναι δύναντ΄ ἂν ἀξίαν. = Καὶ εἰ δὶς ἀποθάνοιεν, οὐ δίκην δοῦναι δύναντ΄ ἂν ἀξίαν.

 ΑΣΚΗΣΕΙΣ

 Να αναλύσετε σε προτάσεις τις μετοχές:

1. Οἱ Θηβαῖοι συνεκάλεσαν ἀπὸ τῶν πόλεων ἁπασῶν ἀκουσομένους τῆς παρὰ βασιλέως ἐπιστολῆς. 

2. Οἱ Ἕλληνες παρεσκευάζοντο ὡς δεξόμενοι αὐτόν. 
3. Ἐλθόντος τοῦ θανάτου οὐδεὶς βούλεται ἀποθανεῖν. 
4. Νικήσαντες ἁπάντων τούτων ὑμεῖς κύριοι ἔσεσθε. 
5. Ἐπορεύοντο κατοψόμενοι τοὺς πολεμίους. 
6. Καὶ γὰρ ὡς ἐγὼ οἶμαι, ὀνήσεσθε ἀκούοντες. 
7. Τοιαῦτα αὐτοῖς τὸ μέγεθος καὶ τοσαῦτα τὸ πλῆθος εἴργασται, ὥστε μήτ’ἂν ψευδόμενον δεινότερα τῶν ὑπαρχόντων κατηγορῆσαι. 
8. Οὕτω περὶ µικρῶν ἐκινδυνεύοµεν ἐξὸν ἀδεῶς πολλὰ κεκτῆσθαι. 
9. Καὶ αἰσχρὸν τοὺς μὲν περὶ τὰ Τρωϊκὰ γενομένους μιᾶς γυναικὸς ἁρπασθείσης οὕτως ἅπαντας συνοργισθῆναι τοῖς ἀδικηθεῖσιν. 
10. Τὴν μὲν οὖν γενομένην ναυμαχίαν αὐτοὶ κατὰ μόνας ἀπεωσάμεθα Κορινθίους. 
11. Ἕλλην ὢν Ἕλληνας ἀδικεῖ. 
12. Εὖ δ’ἴσθι μηδὲν ἂν με τούτων ἐπιχειρήσαντά σε πείθειν.



http://www.study4exams.gr/anc_greek/course/view.php?id=58